Bağımsız Gazetecilik ve Özgür Medya İzleme ve Haber Ağı (BİA2) projesinin Temmuz, Ağustos ve Eylül 2005 dönemini kapsayan 2005 yılı üçüncü üç aylık Medya Gözlem Raporu yayımlandı. Raporun tam metnini yayımlıyoruz.
Saldırı ve tehdit
“İrticai faaliyetlerde” bulunduğu şüphesiyle bir yabancı örgütle ilgili araştırma yapan “Yüksekova Haber” gazetesi imtiyaz sahibi Necip Çapraz, 22 Eylül akşamı, yüzleri maskeli on kişinin saldırısına uğradı. Burnu kırılan ve başına dikiş atılan gazetecinin dövülmesine TGC, Van gölü Gazeteciler Cemiyeti, Rize Gazeteciler Cemiyeti ve Yüksekova’daki gazeteciler tepki gösterdi.
27 Eylül’de, Bursa’da Gazeteciler Cemiyeti (BGC), ÇGD ile Gazeteciler Sosyal Hizmetler ve Emeklilik Vakfı, Hamitler Çöp Depolama Sahası’nda görüntü almak isteyen altı gazeteciye saldırıyı kınadı; son dönemde habercilere fiili saldırılarda artış yaşandığı bildirdi. Saldırıya “Olay TV” muhabiri Ayhan Işık ve kameramanı Bülent Malçok, “Bursa Haber Ajansı” muhabiri Ahmet Akhan, “Olay” Gazetesi muhabiri Aykut Güngör, AS TV kameramanı Faruk Kahraman ve “Bursa Haber” gazetesi muhabiri Mustafa Özdal hedef oldu.
Mersin’in Anamur İlçesi’nde Sosyaldemokrat Halk Partisi (SHP) Genel Başkan Yardımcısı ve Mersin Milletvekili Ersoy Bulut’un basın danışmanlığını da yapan gazeteci Vedat Çelikbaş, 20 Eylül’de üç kişinin saldırısına uğradı. Anamur Emniyet Müdürlüğü, şüphelilerden birini birkaç saat sonra yakaladı. Hafif şekilde yaralanan Vedat Çelikbaş, kendisine saldıranları tanımadığımı belirterek, “Durakta otobüs beklediğim sırada üç kişi hiçbir şey söylemeden arkamdan saldırdı ve yere düştüm. Saldıranlar sonra hemen kaçtı. Kimler olduğunu bilmiyorum” diye konuştu.
Karşı Sanat Galerisi’deki “50. Yılında 6-7 Eylül Olayları” sergisinin 6 Eylül’de talan edilmesini 424 fotoğraf sanatçısı ortak bir açıklamayla kınadı. Fotoğraf sanatçısı Özcan Yurdalan, son saldırının 50 yıl önceki saldırının bir devamı olduğunu ifade etti.
7 Eylül’de, Yüksekova’da Demokratik Halk Partisi (DEHAP) üyelerinin basın açıklamasının ardından çıkan olayları izlerken eylemcilerin saldırısına uğrayan İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabiri Senar Yıldız dengesini kaybederek Nehil Deresi’ne düştü. Kafası, sırtı ve ayağından yaralanan, kamerası kullanılmaz hale gelen ve fotoğraf makinesi de nehirde kaybolan haberci Yüksekova Devlet Hastanesi’nde tedavi edildi.
Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Necip Çapraz’ın fotoğraf makinesine el koyan polis, ancak görüntüleri sildikten sonra makineyi iade etti. “Yüksekova Haber” gazetesi muhabiri Erkan Çapraz’ın kaydettiği iki kasetten birine polisler el kondu; diğeriyse eylemcilerce ateşe atıldı.
Düzce’de öldürülen fındık işçisi Abdurrezzak Özdemir’in cenazesinin Diyarbakır’da karşılanmasını izlerken görüntüleri polis tarafından silindiği ve sözlü şiddete maruz kaldıklarını iddia eden DİHA muhabirleri Evrim Dengizile Hikmet Erden 7 Eylül’de İHD Şubesi’ne başvurdu. Gazeteciler, çalışmalarının engellendiğini iddia ettiler.
Hapisteki PKK lideri Abdullah Öcalan lehine eylem yapmak isterken Bozüyük’te saldırıya uğrayan DEHAP taraftarlarının 5 Eylül’de Van veDiyarbakır’da yaptıkları eylemlerde iki gazeteci yaralandı. Van’da üçü polis sekiz kişinin yaralandığı ve 80 eylemcinin gözaltına alındığı olaylardaAnadolu Ajansı (AA) foto muhabiri Ahmet İzgi ise, eylemcilerce tartaklandı. Diyarbakır’da ise, 10 Nisan Polis Karakolu’nun da taşlandığı olayları izleyenbir gazeteci yaralandı.
3 Eylül’de, DİHA muhabiri Vedat Kurşun, İmralı Adası’nda hükümlü olarak yatan PKK lideri Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılmasını istemek için Gemlik için yola çıkan eylemcileri izlerken Nusaybin yakınlarında askerlerce tartaklandı. Gözaltında alınmak için zorla askeri aracın içine itilen Kurşun’a bir komutan, “Sınırı çekiyorsunuz. Sınırı çekmek yasak” dedi. Kurşun, eylemcileri çektiğini söylemesi üzerine kamera görüntülerine bakıldıktan sonra serbest bırakıldı.
Adıyaman Belediyesi’nin 3 Eylül’de düzenlediği sünnet şöleninde Türkücü Mahmut Tuncer’in konserini izleyen “Mercan TV” Haber Müdürü Hamit Yaşar sözlü saldırıya uğradı ve tehdit edildi. Karakolda ifade vererek kendisini hedef alan iki kişinin ismini veren gazeteciye, meslektaşları destek oldu. Gazeteciler, Adıyamanspor-Şanlıurfaspor karşılaşmasını siyah kurdele takarak izledi.
18 Ağustos’ta, Adana Büyükşehir Belediyesi ekiplerinin konut yıkımını görüntülemek isteyen “Sabah” gazetesi muhabiri Murat Karaman ile Doğan Haber Ajansı (DHA) muhabiri Fatih Karaçalı saldırıya uğradı. İki gazeteciden Karaçalı’nın ayağı kırıldı. TGC ve Çukurova Gazeteciler Cemiyeti (ÇGC) Yönetim Kurulu, suçluların bir an önce yakalanarak cezalandırılmasını istedi.
Sakarya’da “Yeni Haber” gazetesine ait büroya uğrayan üç kişi, reklam vermek bahanesiyle beraberlerinde götürdükleri muhabir Uğur Kaya’yı, yaklaşık bir ay önce Sakarya Müftüsü’nü dansöz Asena ile birlikte gösteren fotoğrafı gerekçe göstererek dövüp yaraladılar. 8 Ağustos’ta haberciyi dövenler ona, “Siz bizim kirvemizin fotoğrafını nasıl yayımlarsınız. Bizim işimiz aslında Sezai Matur ile ilgiliydi. Bize yanlış yaptınız” dediler.
26 Temmuz’da, Sarıyer Ülkü Ocakları üyesi olduğu iddia edilen bir grup, Beşiktaş’taki İstanbul Adliyesi önünde ‘ölüm oruçları’ ile ilgili basın açıklaması yapmak isteyen Mücadele Birliği’nden bir gruba “vatan hainleri'” diyerek saldırdı. “Milliyet” gazetesi muhabiri Musa Kesler de bu grubun saldırısına uğradı. Gazeteciye saldırı nedeniyle gözaltına alınan Sarıyer Ülkü Ocakları Başkanı Dursun Karabacak gazeteciden özür diledikten sonra serbest bırakıldı.
TGC, “Star TV” kameramanı Zafer Karakaş ve muhabir Mustafa Gülnahar’a saldıran Sezen Aksu’nun arkadaşı Önder Fırat’ı kınadı. Bodrum Yalıkavak’ta tatil yapan Aksu ve Fırat ile gazeteciler arasında 17 Temmuz’da görüntü alma konusunda tartışma çıkmıştı.
15 Temmuz’da, Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) Genel Başkanı Doğan Tılıç, “BBC ve Reuters ajanslarının PKK’yı milis olarak ilan etmesini kınıyor ve lanetliyorum” diyen Başbakan Erdoğan’ı “ciddi bilgi eksikliği içinde olmak” ile eleştirdi.
Gözaltı ve tutuklamalar
Daha önce çıkarılan arama kararının düşümü yapılmadığı gerekçesiyle Elazığ’ın Maden İlçesi’nde Tekkeler Jandarma Karakolu’na bağlı askerlerce 22 Eylül’de gözaltına alınan “Ülkede Özgür Gündem” yazarı Aydın Bolkanbirkaç saat sonra serbest bırakıldı. Gazeteci otobüsle Diyarbakır’a gidiyordu.
13 Eylül’de, Nusaybin’de yayımlanan “Mavi” ve “Kent” gazetelerinin sorumlu yazı işleri müdürü Cengiz Doğan, PKK’ye bağlı HPG grubunun açıklamalarına yer vererek “PKK propagandası yaptığı” ve “Suçlu ile suçu övdüğü” gerekçesiyle tutuklandı. Genel Yayın Yönetmeni Süleyman Tekin ise, Trabzon’da öldürülen Suriyeli PKK militanı için Nusaybin’de yapılan eyleme katıldığı gerekçesiyle 31 Ağustos’ta tutuklanmıştı. Doğan, Mardin E Tipi Cezaevi’ne gönderildi.
Bingöl’ün Yedisu İlçesi Dinarbey Köyü’nde 10 Ağustos’ta gözaltına alınanDicle Haber Ajansı (DİHA) muhabiri Birol Duru ile İHD üyesi Daimi Açığ,13 Ağustos’ta çıkarıldıkları mahkemece “örgüte yardım ve yataklık”iddiasıyla tutuklandı. Karlıova Sulh Ceza Mahkemesi’nin tutuklama emri üzerine gazeteci ve Açığ, Bingöl Kapalı Cezaevi’ne gönderildi. ÇGD, DİHA ve İHD tutuklamaları kınadı.
PKK’nin kaçırdığı er Coşkun Kırandi’nin Tunceli’nin Güleç Köyü kırsalında insan hakları heyet üyelerine teslim edilişini 4 Ağustos gecesi izlemeye giden dört gazeteci, heyet üyeleri ve iki köylü iki gün sonra serbest bırakıldı. Paris merkezli Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) gözaltını kınadı. DİHA Diyarbakır muhabiri Kadir Özbek ve Tunceli muhabiri Rüştü Demirkaya,Doğan Haber Ajansı (DHA) muhabiri Ferit Demir, Anadolu Ajansı (AA)muhabiri Haydar Toprakçı görev yaparken gözaltına alınmıştı.
“TİKKO örgütü” üyesi olduğu iddiasıyla 15 yıl hapisle cezalandırılan “İşçi Köylü” gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Memik Horuz, dört yılı aşkın bir süredir cezaevinde bulunuyor. 5237 Sayılı yeni TCK’dan yararlanmak için yaptığı başvurudan sonuç alamayan Horuz’un durumu ancak üç yıl sonrayeniden değerlendirmeye alınabilecek. Gazeteci, Bolu F Tipi Cezaevi’nde bulunuyor.
Dava ve Girişimler
23 Eylül’de, “Batman Ekspres” gazetesi yazı işleri müdürü Mehmet Şah Ayaz’a karşı, Batman milletvekillerinin açtıkları ceza davasında Batman 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarına dayanan savcının mütalaasına uyarak beraat kararı verdi. SavcıSerhan Eroğlu, esas hakkındaki mütalaasında AİHM’nin siyasilere yönelik ağır eleştirileri düşünce açıklaması kapsamında sayan Lingens, Sunday Times, Barthold ve Oberschlick kararlarına vurgu yaptı. Eroğlu, “Düşünce açıklama özgürlüğü, özgürlükçü demokratik devletlerin temelini oluşturur. Bu özgürlük, demokratik toplumların ilerlemesi ve her bireyin gelişimi için temel koşullardan biridir” dedi.
22 Eylül’de, Tunceli’de yayımlanan “Munzur” gazetesi sahibi ve yazı işleri müdürü Ender Can Cevahir’e, 5187 Sayılı Basın Kanunu’nun 19. maddesiuyarınca 2 bin YTL’lik ön ödemeli para cezası kesildi. Ceza 10 gün içindeyatırılmazsa dava açılacak. Gazetenin 6 Eylül 2005 tarihli, “Tüfek ile öldürülmesi infazı çürütmez” ve “Şahin cinayetlerinin asli tıp raporu açıklandı” başlıklı haberinde, soruşturmaya konu bir olayla ilgili belge içeriğinin yayımlanmasına para cezasına gerekçe gösterildi.
Eylül sonunda, Kars Valisi Nevzat Turhan, yerel “Çağdaş Kars Haber”Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Gümüşpala Kortağ hakkında hakaret davası açtı. Vali, gazeteci Kortağ’ın 22 Eylül’de yazdığı “Bu Vali Artık Gitmeli” başlıklı makalesinde şeref ve haysiyetine saldırı niteliğinde ifadeler yer aldığını iddia etti.
KONGRA-GEL’in 2. Kongresi’ne katılan 300 kişilik isim listesinde yer aldıkları iddiasıyla DİHA muhabiri Mazlum Özdemir ve “Ülkede Özgür Gündem” gazetesi muhabiri Aydın Bolkan ile DEHAP Genel Başkan YardımcısıOsman Özçelik hakkında açılan dava, 6 Şubat 2006’ya bırakıldı. İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi, DİHA Muhabiri Reşat Ok’un benzer suçlamalarla yargılandığı davada beraat etmesini emsal gösteren avukat Özcan Kılıç’ın beraat talebini reddetti.
312 generalin “Onbaşı bile olamayacakların general olduğu ülke” başlıklı yazıdan “Vakit” gazetesine açtığı davanın temyiz duruşması 27 Eylül’de Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nde yapıldı. Daire, temyiz başvurusunu gelecek günlerde karara bağlayacak. Ankara 20. Asliye Ceza Mahkemesi, 20 Mayıs 2004’te, tüm generallerin davacı olarak tazminat taleplerini kabul ederek, gazete temsilcilerini toplam 624 milyara mahkum etmişti. Yasal faiz de eklenince ceza 900 milyara çıkmıştı. Generallerin şikayetiyle gazeteye açılan ceza davası ise Bağcılar 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç’un, “kişilik haklarına hakaret” edildiği gerekçesiyle, haftalık “Penguen” dergisine açtığı tazminat davasının görülmesine 27 Eylül’de başlandı. Ankara 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, dergi sahibi Erdil Yaşaroğlu’nun mali durumunun araştırılmasını istedi. 29 Kasım’da devam edecek olan davada, Yaşaroğlu, yazı işleri müdürü Fatih Solmaz ile derginin yayıncısı Pak Basın Yayın Şirketi yargılanıyor. Derginin 14 Temmuz 2005 tarihli nüshasında, Mensur Şebboy takma ismiyle yayımlanan yazı nedeniyle Bakan Koç, 20 bin YTL’lik manevi tazminat istiyor.
“Bir Devrimci Leyla ve Bir Şarkı” yazısında derin yargıdan söz ettiği için Sanatçı Ferhat Tunç hakkında “Adliyeyi tahkir ve tezyif” iddiasıyla açılan davaya 21 Eylül’de devam edildi. Leyla Zana ve kapatılan Demokrasi Partisi (DEP) milletvekillerinin tahliye edilmemesini “Yeniden Özgür Gündem” gazetesine yazdığı yazı ile eleştiren Tunç, ülke dışında yaşadığı anlaşılan gazetenin sorumlu müdürü Mehmet Çolak’ın adresinin tespit edilmesini bekleyecek. Dava 28 Aralık’ta sürecek.
“Yeniden Özgür Gündem” gazetesi yazarı Ragıp Zarakolu’ya, Kuzey Irak’ta Kürt Federasyonu tartışmalarına Türk basınının tepkisini eleştirdiği “Sana Ne?” yazısından açılan davaya 11 Ekim’de devam edildi. “Kin ve düşmanlığa tehlikeli tahrik” iddiasıyla açılan ve yazı işleri müdürü Mehmet Çolak’ın ifadesini bekleyen davaya Kasım ayında devam edilecek. Belge Yayınları sahibi de olan Zarakolu’nun, “Gerçek Bizi Özgür Kılacak” ve “Bir Ermeni Doktorun Yaşadıkları-Garabet Haçeryan’ın İzmir Güncesi”başlıklı kitaplardan hapsi isteniyor.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idam edilişlerinin 30. yıldönümü dolayısıyla “Türkiye’de ve Avrupa’da Yazın” dergisinde 2002’de çıkan yazılardan açılan “Askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif” davasında, gazeteci-yazar Emin Karaca beş ay hapis cezasına çarptırıldı. İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 13 Eylül’de verdiği cezayı 900 YTL’ye çevirdi ve 647 Sayılı kanunun 6. maddesi uyarınca ertelendi. Kasım 2002’den beri süren davada Genel Yayın Yönetmeni Doğan Özgüden’in dosyasının ayrılırken yazı işleri müdürü Mehmet Emin Sert de beraat etti.
Gazeteci Abdurrahman Dilipak ve üç yazarın haftalık “Cuma” dergisinde çıkan yazılardan yeniden yargılanmalarına Hasdal 3. Kolordu Askeri Mahkemesi’nde 7 Eylül’de devam edildi. Askeri Yargıtay’ın “sivil mahkemede yargılanamazlar” kararı sonrası Askeri Mahkemede yeniden başlayan davada “Astlık ve üstlük münasebetlerinin zedelemek” ile suçlanan Dilipak katılmayınca polis zoruyla getirilmesine karar verildi. Askeri mahkemede dava 26 Ekim’de sürüyor.
Serbest gazeteci Rahmi Yıldırım’ın adları yolsuzluk iddialarına karışan asker-sivil kamu görevlileriyle ilgili sansursuz.com adlı sitede yayımlanan “İş Bilenin Kılıç Kuşananın” başlıklı yazısından üç yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanmasına 7 Eylül’de başlandı. Genelkurmay Başkanlığı’nın şikayetiyle ve “askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif” iddiasıyla Ankara 12. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen davaya 4 Ekim’de devam edilecek. İddianamenin okunmasından sonra Yıldırım, yazının eleştiri niteliğinde olduğunu, yazı iddianameye aktırılırken tahrifat yapıldığını ve alıntının kendisine ait olmaktan çıktığını söyledi.
2002’de yapılan Newroz kutlamalarında Tertip Komitesi’nde görev yapan ve konuşmasında anadilde eğitim hakkını savunan avukat ve “Tunceli’de Munzur Haber” gazetesi eski sahibi Hüseyin Aygün’ün davası üç yıldır sürüyor. 6 Eylül’de, Tunceli Asliye Ceza Mahkemesi, davada ifade vermeyen üç kişinin tutuklanmasını istedi. “Ülkedeki ve Tunceli’deki uygulamaları eleştirdikleri ve topluluğa slogan attırdıkları” iddiasıyla yargılanan Aygün’ün 3 yıla kadar hapsi isteniyor. Davaya 6 Aralık’ta devam edilecek.
İsviçreli bir gazeteciye Ermeni tehciri konusunda yaptığı açıklamanın çevirisinin Türkiye’de “Aktüel” dergisinde yer alması üzerine hakkında dava açılan yazar Orhan Pamuk 16 Aralık’ta hakim karşısına çıkacak. Aynı sözlerden İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı dava açmaya gerek görmezken Şişli Cumhuriyet Başsavcılığı, daha önce gazeteci Hrant Dink’e yaptığı gibi Yazar Pamuk’a da dava açtı. Şişli 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Pamuk’u, “Türklüğü alenen aşağılama” iddiasıyla 3 yıla kadar hapis istemiyle yargılayacak. Gazeteci Altemur Kılıç’ın, aynı gerekçeyle Pamuk hakkında yaptığı şikayet ise 26 Eylül’de takipsizlikle sonuçlandı.
Başbakanın Danışmanı Cüneyt Zapsu’nun “Günlük Evrensel” gazetesine açtığı ve Mayıs’ta reddedilen 5 bin YTL’lik tazminat davasının gerekçeli kararı 18 Ağustos’ta gazeteye tebliğ edildi. Kararda, basın özgürlüğünün Anayasa ile güvence altına alındığı belirtilerek Zapsu’nun iddialarının manevi tazminata hak verilecek nitelik ve kuvvette olmadığı dile getirildi.
Ezilenlerin Sosyalist Platformu’nun (ESP) 7 Aralık’ta Ankara’da düzenlediği eyleme katıldıkları gerekçesiyle “örgüt üyeliği” iddiasıyla yargılanan 46 kişinin davasında tutuklu sanık kalmadı. 17 Ağustos’ta, Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi, son dört tutuklu sanığı da tahliye etti. “Atılım” gazetesinin dört çalışanının da tutuksuz yargılandığı davaya 26 Ekim’de devam edilecek.
Eski BOTAŞ Genel Müdür Yardımcısı, şimdiki Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) Genel Müdür Yardımcısı Kerim Taşkıran, yazdığı yazılarla kendisine hakaret ettiği gerekçesiyle “Anayurt” gazetesi yazarı Necati Çavdar’a iki tazminat iki de ceza davası açtı. Çavdar’ın “İş Bilir Bürokrat”, “İSKİ Unutulmamalı” ve “Yetimhaneden miras mı veriliyor?” başlıklı yazıları nedeniyle hem yazar hem de gazete sahibi Naci Alan, 6 Ekim’de Ankara 12. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde hakim karşısına çıkıyor.
Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) istifa eden Cemal Kaya’nın Enerji Bakanlığı bürokratlarıyla yaptığı ihale pazarlıklarını gündeme getiren “CNN Türk” muhabiri Gökhan Bozkurt, “soruşturmanın gizliliği”ni ihlal ettiği gerekçesiyle açılan davada talimatla ifade verdi. Gazeteci, 15 Şubat’ta yayımlanan “Gece Görüşü” programı ile 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Yasası’nın 10. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle 14 Eylül’de 3 yıla kadar hapisle yargılanmaya başlayacak.
Bergama’da Çevre Günü’ndeki olayları kaleme aldıkları için Koza Altın Şirketi’nin şikayet ettiği gazeteciler soruşturmalık oldu, bir kısmına ise dava açıldı. İzmir’de yayımlanan “Haber Ekspres” gazetesi yazarı Bülent Turan,8 Ağustos’ta savcılıkta ifade verdi. “Çin Yumurtalı Piknik” başlıklı yazısında Çevre Günü’nde, yumurta saldırısını yazan yazı işleri müdürü Macit Sefiloğlu da 5 Ağustos’ta ifade verdi. Şikayet edilenler arasında gazete sorumlu yazı işleri müdürü Yaşar Eyice ve muhabirler Mazlum Karaaslanve Ümit Yaldız “Birgün” gazetesinden Elçin Yağız, “Cumhuriyet” gazetesi yazarı Hikmet Çetinkaya ve “Hürriyet” gazetesi de bulunuyor.
28 Temmuz’da, Siirt Sulh Ceza Mahkemesi, Dicle Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Ergun Çelik’in “Siirt’te Mücadele” gazetesi sahibi Cumhur Kılıççıoğlu hakkında “hakaret” iddiasıyla açtığı ceza davasında görevsizlik kararı verdi. “Siirt Eğitim Fakültesinin Acil Çözüm Bekleyen Sorunları” başlıklı yazıdan 2 yıl hapsi istenen gazeteci Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanacak. Gazeteci Kılıççıoğlu’na, Çelik’in aynı yazılardan açtığı 10 bin YTL’lik tazminat davasının görülmesine ise 28 Temmuz’da başlandı. Siirt Asliye Hukuk Mahkemesi, gazetecinin sosyal ve ekonomik durumunun araştırılması için davayı 4 Ekim’e bıraktı.
Karikatür Metin Üstündağ’ın Pazar Sevişgenleri adlı karikatür albümü, 2002’de yargılanıp beraat ettikten sonra “bilirkişi incelemesi yapılmadığı”gerekçesiyle kararın Yargıtay’ca bozulmasından sonra, ikinci kez aklandı. 26 Temmuz’da, İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, “Halkın ar ve haya duygularını incitici, cinsel duygularını istismar ettikleri” gerekçesiyle yargılanan çizer Üstündağ ile Sel Yayınları sahibi İrfan Sancı’yı, bilirkişinin “sanattır” ve savcının “mizah yoluyla eleştiri” diye nitelendirdiği kitaptan akladı.
Kasım 2004’te Mardin Kızıltepe’de 12 yaşındaki Uğur Kaymaz ile babasının öldürülmesiyle ilgili soruşturmada iddianame içeriğinden ve dosyadaki çelişkilerden söz edildiği gerekçesiyle “Cumhuriyet” gazetesine açılan davaya 27 Temmuz’da devam edildi. İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, sorumlu müdür Mehmet Sucu, gazete sahibi İlhan Selçuk, Genel Yayın Yönetmeni İbrahim Yıldız ve muhabir İlhan Taşçı’yı, Basın Kanunu’nun 19. maddesi ve eski Ceza Yasası’nın 119. maddesinden yargılıyor. Sucu, savunmasında, “Uğur Kaymaz öldürüldüğünde aşağı yukarı benim oğlumun yaşlarındaydı. Cinayeti duyurmamak ilk olarak oğluma, kendime ve gerçekleri yazmak olan mesleğime ihanet olacaktı” dedi. Davaya 20 Ekim’de devam edilecek.
1 Mayıs İşçi Bayramı öncesinde yazdığı bir yazıdan “Demokrat İskenderun” gazetesi sahibi Ersen Korkmaz’ın “Hükümetin manevi şahsiyetini tahkir ve tezyif” iddiasıyla yargılanmasına 22 Temmuz’da başlandı. Duruşmada, İndependent gazetesinden İngiltere Başbakanı Tony Blair’i teröristlikle suçlayan yazı ve haberlerinden örnekleri basın özgürlüğüne delil olarak sunuldu. İskenderun 2. Asliye Ceza Mahkemesi, gazeteci için 2 yıl hapis istiyor. 12 Nisan 2005’te çıkan “1 Mayıs’a Doğru Türkiye” başlıklı yazıda ekonomik alanda kötüye gidişe çözüm bulamayan hükümet ve sermayenin, halkın öfkesini kutsal kabul edilen değerlere çekmeye çalıştığı savunuluyordu.
PKK lideri Abdullah Öcalan’ın “Savaş Çıkabilir, Bunu ben de engelleyemem” şeklindeki gazete haberi radyo programında okunduğu için “Radyo Dünya”ya Adana 2. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılan şirket feshi davası, 19 Temmuz’da, “örgüt propagandası” iddiasıyla açılan davanın daha önce beraatle sonuçlanması nedeniyle reddedildi. Öcalan’ın açıklamasını “Ülkede Özgür Gündem” gazetesinden aktaran spiker Gündoğdu, 25 Mayıs’ta gözaltına alınmış, DGM Nöbetçi Savcılığınca serbest bırakıldıktan sonra açılan ceza davasından da beraat etmişti.
Hukukçu Hüseyin Aygün’e, Tunceli milletvekillerinin de katıldıkları bir toplantıda komutan Namık Dursun’un kendisini mesleğinden dolayı tehdit ettiğini iddia ettiği için açılan “hakaret” davası, aynı konuda İHD Elazığ Şubesi’nde yapılan bir basın toplantısına açılan dava ile birleşti. 11 Temmuz’da, Tunceli Asliye Ceza Mahkemesi, iddiayı haberleştirdikleri için yargılanan “Ülkede Özgür Gündem” gazetesi Genel Yayın Yönetmeni İrfan Uçar ile yazı işleri müdürü Hasan Bayar’ın İstanbul’dan ifadelerinin alınması için Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi’ne yazılan talimat yazısına yanıt gelmediğini açıkladı.
Dalaman’da MOPAK Kağıt-ve Karton Şirketinin Muğla’da yayımlanan “Güney Ege” gazetesinden 300 bin YTL’lik tazminat davasına 7 Temmuz’da Ortaca Asliye Hukuk Mahkemesi’nde devam edildi. Gazetenin sahibi Hasan Karaçelik, yazı işleri müdürü Nuri Tımbıl ve köşe yazarı Yüksel Sarı, MOPAK Şirketi’nin çevre kirliliğine yol açtığı ve çalışanların haklarını görmezden geldiğine ilişkin haber ve köşe yazıları nedeniyle suçlanıyorlar. Karşılıklı tanıkların dilendiği davaya 7 Ekim’de devam edilecek.
6 Temmuz’da, “Devlet ve istihbarat kuvvetlerini tahkir ve tezyif” iddiasıyla yargılanan “Gerger Fırat” gazetesi sahibi Hacı Boğatekin gıyabında yargılandığı davada beraat etti. Gerger Asliye Ceza Mahkemesi, Cumhuriyet savcısı İbrahim Usta’nın TCK’nın 301/2 maddesi uyarınca ceza istediği gazeteciyi beraat ettirdi. Mahkeme Başkanı Mustafa Savaş, “atılı suçun unsurlarının oluşmadığı”na karar verdi. Sincik Kaymakamı Orhan Balcı’nın, Ağustos 2004’te çıkan “Çete Devlet” başlıklı köşe yazısından yaptığı şikayetten gazetecinin 3 yıl hapsi isteniyordu. Ancak Gazeteci, Basın Kanunu gereği “30 gün içinde yayın türünü Cumhuriyet Başsavcılığı’na bildirmediği” gerekçesiyle bin YTL ile cezalandırıldı.
Başbakan Erdoğan’la Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP), SEKA işçilerinin attığı sloganları bir haberde yeren “Günlük Evrensel” gazetesine açtığı 15 bin YTL’lik tazminat davasına, 6 Temmuz’da Ankara 16. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde devam edildi. Mahkeme, tanık sendika yöneticilerinin ifadeleri ulaşmadığı için davaya 5 Ekim’de devam edecek. Davaya, 1 Şubat’ta yayımlanan “SEKA’lı AKP’ye lanet okuyor” başlıklı haber gösterildi.
“Tayyipler Alemi” başlıklı kapak nedeniyle Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın haftalık Penguen dergisine açtığı 40 bin YTL’lik tazminat davasına 5 Temmuz’da devam edildi. Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesi, dergi sahibi Erdil Yaşaroğlu’nun maddi ve sosyal durumu ile ilgili inceleme sonuçları gelmediği için duruşmaya 25 Ekim’de devam edecek. Cumhuriyet gazetesi çizeri Musa Kart’ın cezalandırılmasına tepki olarak mizah dergisinin 24 Şubat 2005 tarihli sayısında “Karikatürist Musa Kart, ‘Tayyip Erdoğan kafalı kedi’ çizdiği için ceza aldı” üst başlıklı ve “Tayyipler Alemi” konulu karikatür nedeniyle dergi sahibi ve dergiyi yayımlayan Pak Yayıncılık’tan tazminat talep ediliyor.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2002’de İşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek’in “hakaret” suçlamasıyla mahkum ettirdiği ANAP’lı Beyhan Aslan’ın ifadelerini “ekleme ve yorum yapmadan” yayına koyan Anadolu Ajansı’nı (AA) da sorumlu tuttu. Kurul kararı 4 Temmuz’da basına yansıdı. Genel Kurul, AA’nın da sözleri söyleyen Aslan gibi manevi tazminat ödemesi gerektiğine hükmetti. Aslan, Perinçek’in AB temsilcisi Karen Fogg’un elektronik postalarını kamuoyuna açıklamasının ardından, Şubat 2002’de Denizli’de düzenlediği basın toplantısında bu konuyu değerlendirmişti. Perinçek, Aslan’a, 10 milyar lira; Ajans aleyhinde de 10 milyar lira manevi tazminat istemiyle ayrı bir dava açmıştı. TGS ve ÇGD ise kararın, Türkiye’de basın özgürlüğünü olumsuz yönde etkileyeceğini söyledi.
Düzenlemeler ve hak aramalar
Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Haziran 2005’te insan hakları ihlallerine ilişkin başvurularla ilgili verilerini yayımladı. Başkanlık, Haziran’da ifade özgürlüğü ihlaline ilişkin beş başvurunun olduğunu, bunun da toplam başvurular içerisinde yüzde 2,98’lik dilimi; haberleşme özgürlüğü alanında yapılan iki şikayetin de toplam şikayetlerin yüzde 1,19’unu oluşturduğunu açıkladı. Başkanlık, toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı ve örgütlenme özgürlüğü ile ilgili şikayet gelmediğini duyurdu.
“Jandarma Komutanı beni tehdit etti” dediği için eski Baro Başkanı-gazeteciHüseyin Aygün’e tazminat ve ceza davaları açılırken şikayet edilen Tunceli İl Jandarma Komutanı’nın yargılanmasına yer olmadığına karar verildi. 11 Ağustos’ta, Tunceli Cumhuriyet Başsavcılığı, “gıyapta hakaret en az üç kişinin huzurunda yapılması gerekir. ‘TSK nezdinde imajın bozuk’ sözünün hakaret niteliği yok. Telefonda tehdit sözleri soyut, başka da delil yok” diye açıkladı.
“Ülkede Özgür Gündem” gazetesinden sonra gazete okurları da, medyanın Ankara temsilcileri için 19 Temmuz’da düzenlenen toplantıda gazeteyi hedef gösterdiği gerekçesiyle, 25 Temmuz’da, Genelkurmay hakkında suç duyurusunda bulundu. Okurlar, Fatih Adliyesi’ne giderek Genelkurmay 2’nci Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ, Albay Taner Düvenci ve “Sabah” gazetesi Ankara temsilcisi Aslı Aydıntaşbaş’ı şikayet etti.
Eylül 2003’te İstanbul Dolmabahçe’de Başbakan Erdoğan’ın korumasından tekme yediği gerekçesiyle dava açan “Star” gazetesi yazarı Musa Ağacık,olaya tanık olan habercileri kendi çabasıyla bulacak. 25 Temmuz’da, İstanbul 14. Asliye Ceza Mahkemesi, hazırlık soruşturmasında savcılığın bir polise hazırlattığı ve “görüntüler net değil” denilen bilirkişinin raporuna yapılan itirazı kabul etti. Düşünce Suçu’na Karşı Girişim, Ağacık’ın davasını izlemeye aldıklarını duyurdu.
Temmuz sonunda, Konya İl İnsan Hakları Kurulu’nun, Mart ayında gazeteciAbdurrahman Dilipak’ın da katıldığı Fuar Kültür Merkezi’ndeki toplantılarda polislerin video kameralarla görüntü almalarının “insan hakları ihlali”olduğuna 10’a 8 oy çokluğu ile karar verdiği öğrenildi. 18 Mart’ta bir konuşma yapan gazeteci Dilipak, salonu ve izleyicileri kamerayla kaydeden polisi uyardıysa da, sonuç alamadı. Gazeteci, bunun üzerine İl Emniyet Müdürü ve Vali aleyhine dava açtı, bir yazı da Konya İl İnsan Hakları Kurulu’na gönderdi.
13 Temmuz’da toplanan TBMM Genel Kurulu, AKP’nin adaylarından Zahit Akman, Abdullah Darendeli, Davut Dursun, İlhan Yerlikaya, Taha Yücel, Paşa Yaşar, CHP’nin adaylarından da Özer Gürbüz, Şaban Sevinç ve Mehmet Dadak’ı RTÜK’ün yeni üyeleri olarak seçti. Hürriyet başyazarı Oktay Ekşi ve Cumhuriyet yazarı Orhan Erinç, RTÜK üyelerinin AKP ve CHP tarafından seçilmesini bir kadrolaşma girişimi olarak görüyorlar. Erinç, “Kendi payına düşen üç üyeliğin yüzü suyu hürmetine bu yaklaşım CHPye yakışmadı” dedi.
Bir hastane haberi ilgili tekzibe itiraz ettiyse de yayımlamak zorunda kalanBatman Doğuş gazetesinin, “haksız tekzip” mücadelesi sonuç verdi. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Batman’daki özel bir hastanenin tekzibini yayımladıktan sonra gazete sahibi Mahfuz Uyanık’ın açtığı davada tazminatın reddedilmesine ilişkin kararı 20 Ekim 2004’te bozdu. Temmuz başında gazeteciye tebliğ edilen kararda, “Tekzip kararı öncelikle evrak üzerinde alınan kararlardan olup itirazı kabildir. Aksinin iddia edilmesi her an olanaklıdır” deniyor.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, 27 Mayıs’ta kabul edildikten sonra “yabancı ülkelerde yaşan Türklerin işledikleri suçlardan Türkiye’de yargılanabilmelerini Adalet Bakanlığı iznine tabi tutan” ve “kaçak Kuran kursları”na az ceza öngören düzenlemeler nedeniyle veto ettiği kanunu, 7 Temmuz’da imzalandı. Yasanın kabul edilmesi, TCK’da basın yoluyla işlenen bazı suçlara verilen cezaların indirilmesini de sağlıyor. Veto ettiyse de Cumhurbaşkanı’nın imzalamak zorunda kaldığı diğer bir yasa da, RTÜK üyelerinin Meclisçe seçilmesini öngören bir maddelik Anayasa değişikliği oldu.
Sansür ve Tekelleşmeye Tepkiler
23 Eylül’de, İletişim Hukukçusu Av. Fikret İlkiz, TMSF’nin Star Medya Grubu’na ait Süper FM ve Metro FM radyolarının satılmasıyla başlayan ihale sürecinin sorun yaratacağını söyledi. Türkiye’de tekelleşmenin önlenmesi gibi bir istek bulunmadığını savunan İlkiz, “Yasal düzenleme tam anlamıyla yapılmamışken tekelleşmenin önlenmesini beklemek saflık olur” dedi. Süper FM radyosu 21 Eylül’de CGS Televizyon ve Radyo Yayıncılığı Ticaret Anonim Şirketi’ne, Metro FM radyosu da 22 Eylül’de bu şirketin yönetimindeki bazı kişilerin yer aldığı Pasifik Televizyon ve Radyo İşletmeciliği’ne satıldı. Star TV ihalesinde Doğan Grubu, 306 milyon 500 bin dolar ile en yüksek teklifi verdi.
Yurttaş Girişimi heyetinin, Diyarbakır ziyareti öncesinde Başbakan Erdoğan’a “RTÜK yedi aydır Kürtçe yerel yayını bahanelerle engelliyor” eleştirisini iletmelerinin ardından Erdoğan’ın olumlu yaklaşımı, RTÜK’nün adım atacağı beklentilerini güçlendirdi. RTÜK, 25 Ocak 2004 tarihli yönetmeliğin yayımlanmasından hemen sonra başvuru yapan yerel medya kuruluşlarından “yönetmeliğe uygun başvuru yapmalarını” veya “eksiklerini tamamlamalarını” istedi. Türkçe dışında dil ve lehçelerde yayın yapma izni için 10 yerel televizyon ve radyo kuruluşu RTÜK’e başvurmuştu.
14 Ağustos’ta, TGC Başkanı Orhan Erinç, yeni Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) siyasi iktidarın yorumuyla uygulanması halinde, çok sayıda gazetecinin tutuklanmış olabileceğini belirterek “Gazeteciler, kötü yasadan iyi uygulayıcıları sayesinde korunuyor” dedi. Erinç, yeni yasadaki yaklaşık 26 maddeden, hem ceza açısından hem de hükümlerinin çok geniş yoruma açık olmasından şikayetçi olduklarını anlattı.
Tunceli Sulh Ceza Mahkemesi, 11 Temmuz’da PKK’nin kaçırdığı ve 4 Ağustos’ta da “insan hakları heyeti”ne teslim edilen er Coşkun Kırandi’nin teslimi sırasında çekilen görüntü ve fotoğrafların yayımının önlenmesinikarar verdi. Tunceli Başsavcılığı’nın talebini kabul eden mahkemenin 12 Ağustos’ta aldığı karar Radyo Televizyon Üst Kurulu’nca (RTÜK) da kamuoyuna duyuruldu.
Diyarbakır’da Kürtçe yayın yapmak için başvuruya hazırlanan “Can TV” Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Dalgıç, yurttaş heyetinden Oral Çalışlar’ın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’la 10 Ağustos’ta yaptığı görüşmede, yerel ve bölgesel medyada Kürtçe yayının da gündeme getirmesinden memnun olduğunu açıkladı. Dalgıç, Kürtçe müzik yayınını Valilik ve Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şubesi’nin aylık yasak listesine göre hareket ettiklerini belirterek, “Bizler zaten siyasi parça yayımlamıyoruz. Bize aylık yasak listesi ulaştırılması rahatsız edici” dedi.
Görev süresinde yaşanan bazı uygulamalar Başbakanlık Teftiş Kurulu soruşturmasına neden olan TRT Genel Müdürü Şenol Demiröz 1 Ağustos’ta emekliye ayrıldı. Demiröz dönemde TRT’nin “bazı ilkler”yaşadığını açıklayan Basın-Yayın ve İletişim Emekçileri Sendikası (Haber-Sen), “500’ü aşkın ses ve saz sanatçısının sözleşmesi, ‘müzikaliteyi artırmak ve tasarruf’ gerekçesiyle feshedildi. Eşe dosta aktarılan paralarla TRT’nin kasası boşaltıldı. TRT, ilk kez personeline maaş ödeyemeyecek duruma getirildi; ilk kez kendi personeli olmayan kişiler tarafından yönetildi” diye iddia etti.
TGC’nin 25 Temmuz’da İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda kutladığı Sansürün Kaldırılışının Yıldönümü’nde 2005 Basın Özgürlüğü Ödülü verilmedi. TGC Basın Özgürlüğü Ödülü Büyük Seçici Kurulu, “ifade özgürlüğünü, bilgi edinme ve gazetecilerin haber verme haklarını sınırlayan 5237 Sayılı Türk Ceza Yasası gerçeği karşısında 2005 Basın Özgürlüğü Ödülü’nün verilmemesi sonucuna” oybirliği ile vardı.. ÇGD İstanbul Şubesi, söyleşili sokak kahvaltılarından ilkini Sansürün İlk Kez Kaldırılışının 97. Yıldönümünde gerçekleştirdi. TGS, ifade özgürlüğünü kısıtlayan ve gazeteciyi hapis cezasıyla tehdit eden TCK’nın değiştirilmesini bir kez daha istedi.
İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Erol Akıncılar, kaldırılışından bu yana 97 yıl geçmesine rağmen sansürün “açık, örtülü, dolaylı ve gizli biçimde sürdürüldüğünü” söyledi. Düşünce ve ifade özgürlüğüne yapılan baskıları kınayan Akıncılar, “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda basın ve yayın yoluyla işlenen suçlara getirilen ağırlaştırılmış cezalar, basın yayın mensuplarını sindirme amacını taşıyor. Yeni TCK ile basın yayın mensupları görevlerini yapamaz hale getirildi” dedi.
1991 yılında TCK’nın 141, 142 ve 163. maddelerinin yerine yürürlüğe giren 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu (TMK), Genelkurmayın 19 Temmuz’da medya için yaptığı toplantıda “TMY gözden geçirilmeli”mesajının ardından değişme sinyali verdi. Adalet Bakanlığı’nın, yasada değişiklik yapılması için, ilgili kuruluş temsilcilerinin katılımıyla bir komisyon oluşturduğunu açıkladı.
Basın meslek örgütleri ve gazeteciler, Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneralİlker Başbuğ’un 19 Temmuz’da medyanın Ankara temsilcileriyle yaptığı toplantıda basına “temel sorumluluğunu hatırlatması”nı, basın ve ifade özgürlüğü açısından endişe ile karşıladılar. TGC Genel Sekreteri Turgay Olcayto, “Şimdi yeni sansür kokuları almaya başlıyoruz. Bu da bizi rahatsız ediyor” dedi. ÇGD, “terörle mücadele” adı altında hukukun ve çağdaş demokrasinin sınırlarını aşan uygulamalara izin verilmemesi gerektiğini açıkladı. RSF Avrupa Bürosu sorumlusu Pascale Bonnamour da, Genelkurmay taleplerinin, fikir denetiminin asker için halen bir öncelik olduğunu gösterdiğini ifade etti.
Türkiye Yayıncılar Birliği’nin (TYB) 1995 yılından bu yana verdiği “Düşünce ve İfade Özgürlüğü” ödülleri yayıncı Levent Erseven, yazar Herkül Milas,kitapçı İsmail Dönmez ve Yayınlama Özgürlüğü Komitesi Başkanı yayıncı, yazar Ragıp Zarakolu’na verildi. Komite, 4 Temmuz’da Taksim Hill Otel’deki törende açıkladığı raporunda, 2004 yılında ve 2005 yılının ilk altı ayında, 25 yayınevine bağlı 37 yazarın ve 43 kitabın yargılandığını bildirdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
AİHM, “Yeni Dersimler ve Halepçeler İstemiyoruz, Bahar Saldırısına Hayır” başlıklı haberin yazarı olan gazeteci Aslı Güneş’in açtığı davada Türkiye’yi toplam 8 bin 500 Euro ödemeye mahkum etti. 27 Eylül’de kararını açıklayan AİHM, oybirliğiyle Türkiye’nin ifade özgürlüğünü kısıtladığı ve yargılama 6 yıl 7 ay sürdüğü için de adil yargılama yapmadığına karar verdi. AİHM, “mücadele” ve “Kürdistan ulusal kurtuluş mücadelesi”ifadelerini içeren yazıda, şiddete ve isyana teşvik eder nitelikte bir içerik bulunmadığını açıkladı.
20 Eylül’de AİHM, Halkın Emek Partisi (HEP) Siirt Şube Başkanıyken 1998’de MED TV’ye verdiği röportaj nedeniyle dava açılan Veysel Turhan’ı haklı buldu. Eski Ceza Yasası’nın 312/2-3 maddesinden hapisle cezalandırılan Turhan, tutar bildirmediği için sadece haklılığı tescil edildi. Tunceli’ye girişi Olağanüstü Hal Bölge Yasası gerekçe gösterilerek yasaklanan Tunceli Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Selman Yeşilgözde açtığı davayı kazandı. Güneydoğu’da yapmak istedikleri ziyaret kampanyaları engellenen Demokrasi Barış Partisi (DBP) eski yöneticileriAbdulkadir Aydın, Edip Samancı ve Semir Güzel ise, dostane çözüme gitti.
İfade özgürlüğü ve adil yargılanma ile bağlantılı başvurularda AİHM kararıyla geçen yıl 224 bin YTL tazminat ödeyen Türkiye, 2005 yılında da Temmuz ayına kadar 540 bin YTL ceza aldı. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü güvence altına alan 10. maddesi ile, adil yargılanma hakkını tanımlayan 6/1 maddesi ve gazeteci ölümünü “yeterince araştırmamak”la bağlantılı 2. maddesine aykırılıktan Türkiye, 2004’ten beri 764 bin YTL tutarında tazminat ödemeye mahkum edildi.
12 yıl önce Diyarbakır’da uğradığı silahlı saldırıda öldürülen Kürt aydın Musa Anter ile ilgili AİHM’nde açılan ve sona yaklaşan davada Türkiye’nin,dostane çözüm çağrısı yaparak Anter’in ailesine 15 bin Euro tazminatönerdiği 26 Temmuz’da öğrenildi. Soruşturmanın bir türlü sonuçlanmaması üzerine Anter’in ailesi AİHM’e başvurmuştu.
Kurum kurum, yönetmelik maddelerine göre RTÜK Cezaları
1- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “İnsanların dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri nedenlerle hiçbir şekilde kınanmaması ve aşağılanmaması”na ilişkin (d) bendi ihlalden;
Uyarı
Haber Türk, Uyandırma Servisi programı, 15 Haziran 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz)
2- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Yayınların toplumun milli ve manevi değerlerine ve Türk aile yapısına aykırı olmaması”na ilişkin (e) bendi ihlalden;
Savunma istemi
ATV, Yalnız Değilsin programı, 28 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Uyarı
Show TV, Serap Ezgü ile Biz Bize programı, 14 Nisan ve 11, 12 Mayıs 2005
Kanal D, Ah Kalbim programı, 25, 26, 28 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
ATV, Harika Pazar, Elifnağme ve Hande Ataizi ile En Çekici programları, Nisan 2005
CNN Türk, Ana haber bülteni, 12 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Kanal Türk, yabancı film, 14 Şubat 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
3- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Özel hayatın gizliliğine saygılı olunması”na ilişkin (f) bendi ihlalden;
Uyarı
Show TV, Serap Ezgü ile Biz Bize programı, 14 Nisan ve 11, 12 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Program durdurma
Kanal D, “Sabah Sabah Seda Sayan”, 19, 20, 22, 27, 28 Nisan 2005 (3 kez)
Kanal D, “İkinci Bahar Gönüllerde” programı, 14, 17, 21, 28 Mayıs 2005 (2 kez)
4- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Türk millî eğitiminin genel amaçlarının, temel ilkelerinin ve millî kültürün geliştirilmesi” ne ilişkin (g) bendini ihlalden;
Uyarı
Smart TV, Kemal Haluk Cebe ile Yorum programı, 3 Mart 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz)
5- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Kişilerin manevi şahsiyetlerine eleştiri sınırları ötesinde saldırıda bulunulmaması, cevap ve düzeltme haklarına saygılı olunması…”na ilişkin (ı) bendini ihlalden;
Savunma İstemi
Star TV, Telegol ve Telegol Özel programları, 1 ve 8 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Lig TV, Maraton programı, 1 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Uyarılar
Show TV, Pazar Keyfi programı, 3 Temmuz 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Star TV, İbo Show programı, 24 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Kanal D, Arena programı, 23, 29 Kasım ve 13 Aralık 2004 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
CNN Türk, Arena programı, 22, 29 Kasım ve 13 Aralık 2004 (30 Haziran, 5 Temmuz)
Memleketim TV, Aklın Yolu programı, 27 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz)
TGRT, İnci Ertuğrul Sizin Sesiniz programı, 11-13 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz)
Program durdurma
Kanal D, “İkinci Bahar Gönüllerde” programı, 7 Mayıs ve 11 Haziran 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005) (2 kez)
6- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Yayıncılığın haksız bir amaç ve çıkara alet edilmemesi ve haksız rekabete yol açılmaması, ilân ve reklam niteliğindeki yayınların bu niteliklerinin şüpheye yer bırakmayacak şekilde açıklanması, bir basın organının özel çabalarla yarattığı ürünün kendi ürünüymüş gibi sunulmaması, ajanslardan veya başka bir medya kaynağından alınan haberlerin kaynağının belirtilmesine özen gösterilmesi”ne ilişkin (j) bendine aykırılık;
Uyarı
Show TV, Serap Ezgü ile Biz Bize programı, 14 Nisan ve 11, 12 Mayıs 2005
7- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Suçlu olduğu yargı kararı ile kesinleşmedikçe hiç kimsenin suçlu ilan edilmemesi veya suçluymuş gibi gösterilmemesi…”ne ilişkin (k) bendini ihlalden;
Savunma
TGRT, Serap Ezgü Sizin Sesiniz programı, 4 Şubat 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Kanal D, Haber bülteni, 10, 11 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Kanal Türk, Haber bülteni, 5 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Uyarı
Star TV, Telegol Özel ve objektif programları, 10 Nisan ve 3, 31 Mart 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
TGRT, Futbol Zamanı programı, 10 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Lig TV, Maraton programı, 24 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
8- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Haberlerin yayınlanmasında tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine bağlı olunması; özgürce kanaat oluşumunun engellenmemesi…”ne ilişkin (l) bendini ihlalden;
Uyarı
TV5, Ana haber bülteni, 26 Nisan ve 7-11 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
STV. Ana haber bülteni, 6 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
9- 3984 Sayılı Yasanın 4756 Sayılı Yasayla değişik 4. maddesinin “Program hizmetlerinin bütün unsurlarının insan onuruna ve temel insan haklarına saygılı olması”na ilişkin (s) bendine aykırılıktan;
Savunma İstemi
Kanal D, Kadının Sesi programı, 10-12 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Uyarı
TGRT, İnci Ertuğrul Sizin Sesiniz programı, 11-13 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz)
Show TV, Serap Ezgü ile Biz Bize programı, 14 Nisan ve 11, 12 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
ATV, Özel Hat programı, 15 Şubat ve 12 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Flash TV, Ana haber bülteni, 7-8 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Program durdurma
Kanal D, “İkinci Bahar Gönüllerde” programı, 22, 27, 28 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005) (1 kez)
10- 3984 Sayılı Yasanın 4756 Sayılı Yasayla değişik 4. maddesinin “Yayınların müstehcen olmaması”na ilişkin (t) bendini ihlalden;
Uyarı
Kanal D, Ah Kalbim programı, 2-4 Mayıs ve 7, 10, 13 Haziran 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
11- 3984 Sayılı Yasanın 4756 Sayılı Yasayla değişik 4. maddesinin “Kadına, güçsüzlere ve küçüklere karşı şiddetin ve ayırımcılığın teşvik edilmemesi”ne ilişkin (u) bendini ihlalden;
Savunma
Kanal 7, haber bülteni, 8 Nisan 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
12- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Yayınların şiddet kullanımını özendirici veya ırkçı nefret duygularını kışkırtıcı nitelikte olmaması”na ilişkin (v) bendini ihlalden;
Uyarı
Star TV, Z Raporu programı, 11 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Memleketim TV, 17 Mayıs 2005 ve 25 Haziran 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
STV, Ana haber bülteni, 24 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
13- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Suç örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özelliklerinin yansıtılmaması”na ilişkin (y) bendini ihlalden;
Uyarı
Star TV, Z Raporu programı, 11 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
ATV, Köpek dizi filmi, 21 Mayıs 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
Haber Türk. Bugün haber programı, 17 Haziran 2005 (30 Haziran ve 5 Temmuz 2005)
14- 3984 sayılı yasanın 4756 sayılı yasayla değiştirilen 4. maddesinin “Gençlerin ve çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimini zedeleyecek türden programların, bunların seyredebileceği zaman ve saatlerde yayınlanmaması”na ilişkin (z) bendini ihlalden;
Savunma istemi
Kanal D, Kadının Sesi programı, 13-16 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
ATV, Haber bülteni, 30 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Star TV, Haber bülteni, 18, 30 Mayıs ve 3 Haziran 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Show TV, haber bülteni, 16, 25 Nisan ve 14 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal D, “Ölüm Uyanışı” adlı yabancı film, 19 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal D, “Sihirli Annem” adlı dizi film, 16 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
TGRT, Haber bülteni, 24 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Lig TV, Maraton programı, 8 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Uyarılar
Show TV, Cennet Mahallesi dizi filmi, 28 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
ATV, Tek adlı film, 1 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
ATV, Aşka Sürgün dizi filmi, 18 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
CNN Türk, Haber bülteni, 30 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal D, program tanıtımı, 17 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal Türk, Hızlı ve Cesur filmi, 13 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal Türk, Türkiye Rekora Koşuyor programı, 14 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz)
Sky Türk, haber bülteni, 7 Mayıs 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Kanal D, Ah Kalbim programı, 25, 26, 28 Nisan 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005)
Para cezası
Star TV, Haber bülteni, 20 Mart 2005 (30 Haziran, 5 Temmuz 2005) (EÖ/BA)